‘Vijftien minuten rijden naar het kantoor… dat zullen we nog wel eens zien.’, denk je bij jezelf terwijl je je navigatiesysteem aanslingert. Je knipt de lichten van de auto aan en gaat op pad. Na vijf minuten kijk je naar de teller op de navigatie, ‘al één minuut ingehaald!’, spreek je hardop, en een tikkeltje belonend, naar jezelf uit.
Maar waarom doe je dit? Waarom maak je hier een wedstrijdje van? Herkenbare situatie?
Geen zorgen, dit maakt je niet anders dan alle anderen. Integendeel: zo’n wedstrijdje met jezelf is juist heel menselijk. Dit soort kleine spelelementen passen we namelijk dagelijks toe in onze bezigheden om gewone dingen nét iets leuker te maken.
Deze bovenstaande situatie is een voorbeeld van gamification. Op het internet zijn er ontzettend veel artikelen te vinden over gamification. Het is bijna een buzzword geworden. Maar wat is gamification nou eigenlijk? Hoe ziet het er in de praktijk uit? En vooral: wat kun je ermee? In dit artikel lees je er alles over.
Gamification en serious gaming
Bij het woord ‘gamification’ denken veel mensen al snel aan het spelen van spelletjes. Zodoende wordt gamification in veel artikelen ook vaak als synoniem gebruikt voor serious games. Dit is echter niet juist. Voordat we verder gaan willen we daarom alvast één belangrijke verwarring ophelderen: gamification en serious games zijn niet hetzelfde. Beide bevatten het woord ‘game’, maar toch verschillen ze erg van elkaar.
Gamification
Het grootste verschil tussen serious games en gamification is dat gamification wordt ingezet als toevoeging in een bestaande, niet-gaming context. Het is als het ware een toevoeging aan de realiteit. Een voorbeeld hiervan is het zogenaamde voortgangsbalk wanneer je een profiel aanmaakt op LinkedIn. Als gebruiker zie je dat het balkje nog niet helemaal vol is, waardoor je gestimuleerd wordt om bepaalde handelingen uit te voeren waardoor het balkje wel vol raakt. Hier zie ook meteen één van de belangrijkste doelen van gamification, namelijk gedragsverandering.
Serious games
Een serious game, aan de andere kant, is juist een op maat gemaakte game-omgeving met specifieke doelen. Denk hierbij aan een vliegtuig simulatie voor piloten in spe. Serious games zijn dus eigenlijk een spelomgeving waarbij het niet alleen gaat om entertainment, maar vooral om het leeraspect. Meer hierover lees je in onze blog over serious games.
De definitie van gamification
Kortgezegd, kunnen we gamification definiëren als: het toevoegen van spelelementen en technieken in een niet-game omgeving om gewenst gedrag te stimuleren.
Niet-game context
Neem bijvoorbeeld de situatie met het navigatiesysteem, aan het begin van de blog. Om het saaie autoritje nét iets leuker te maken, maak je er een competitie van om de aangegeven tijd op het navigatiesysteem te verslaan. En tenzij jouw auto zich op een racecircuit bevindt, kun je ervan uitgaan dat de situatie zich in een niet-gaming context afspeelt.
Gewenst gedrag
Sneller rijden om tijd te winnen is voor jou misschien positief, maar niet het gedrag wat bijvoorbeeld de overheid wil stimuleren. Om ervoor te zorgen dat snelheidsduivels, die met zichzelf een wedstrijdje aangaan, zich aan de snelheid houden, zijn andere toepassingen bedacht. Snelheidsborden die veranderen in een smiley als je je aan de snelheid houdt zijn daar een prachtig voorbeeld van. Als dit spelelement stimulerend genoeg is, zul jij jouw eigen competitie staken om een smiley in beeld te krijgen.
Spelelementen
Gamification gaat dus niet om het spelen van spelletjes, maar het toevoegen van game-elementen om een bepaalde reactie teweeg te brengen. Dat deze gametechnieken worden toegepast in de echte wereld is eigenlijk logisch. Games zijn namelijk ontzettend effectief in het verleiden, stimuleren en betrekken van de gebruiker. Door simpele elementen zoals uitdaging en beloning toe te voegen aan een taak, wordt de gebruiker gestimuleerd om deze af te ronden. Hier komen we laten in dit artikel op terug.
Voorbeelden van gamification
De mate waarop gamification wordt toegepast is erg verschillend. Maar zelfs de meest simpele gamification technieken maken al grote impact. Hieronder geven we je een paar voorbeelden.
De Efteling
Een simpele vorm van gamification is de rol van Hollebolle Gijs in de Efteling. Hij staat op verschillende plaatsen in de Efteling en vraagt de bezoekers om hun afval in zijn mond te stoppen. Nadat de bezoeker zijn afval in zijn mond gooit, geeft Hollebolle Gijs directe feedback op deze actie: hij geeft een bedankje, laat een boer of maakt een ander geluidje. Dit alles om mensen te motiveren om hun afval in de prullenbak te gooien. Hier zie je hoe gamification een positieve gedragsverandering teweeg kan brengen waarmee, in dit geval, zwerfafval op een effectieve en simpele manier wordt verminderd.
Persoonlijke klantenkaart
Een ander sprekend voorbeeld van gamification in alledaagse situaties vinden we bij winkels. Veel winkels maken namelijk gebruik van persoonlijke klantenkaarten. Bij een besteding krijgt jij als klant punten die je inruilt voor een beloning, zoals gratis bezorging of korting op een product. In ruil daarvoor krijgen winkels waardevolle informatie over jouw koopgedrag. Op basis hiervan stemmen zij hun aanbiedingen of hun producten op jou af.
Doritos Roulette
In 2015 introduceerde het chipsmerk Doritos een heel bijzondere nieuwe chips variant: Doritos Roulette. Een aantal chipjes in de zak zijn ontzettend pittig van smaak, en de rest van de zak heeft een normale smaak. Dit maakt het eten van deze chips een echt roulette spel. Deze variant werd opgepakt door bekende mensen over de hele wereld. Het duurde niet lang voor de eerste video’s en blogs online kwamen waarin mensen het spel gingen spelen met vrienden.
Het resultaat? De kijkers en lezers wilden massaal het product uitproberen. Doritos verkocht hierdoor ontzettend veel van deze chips en had tegelijkertijd een groot bereik door de video’s en blogs die hierover werden geschreven. Het toevoegen van een game-element aan dit product zorgde dus voor meer conversies.
Gamification en gedragsverandering
In de voorbeelden hierboven zie je dat gamification goed werkt om bepaald gedrag te stimuleren en vast te houden. Door het toevoegen van spelelementen wordt namelijk de motivatie om een taak of een doel te behalen verhoogd. Dit komt door de wisselwerking van twee elementen: uitdaging en beloning.
Stel je eens voor.
Er zijn binnen een bedrijf sportfaciliteiten aanwezig, maar slechts de helft van de medewerkers die er werken maakt hier gebruik van. De directeur van het bedrijf staat erop dat meer van zijn medewerkers meedoen. Om dit te stimuleren huurt hij een sportinstructeur in die één keer per week circuit trainingen geeft. Ook maakt hij van de verschillende afdelingen van het bedrijf twee teams: Team A en Team B. Binnen de teams mogen de medewerkers zelf bepalen of ze die week willen sporten of niet.
Tijdens de trainingen kan de sportinstructeur ervoor kiezen om als uitdaging de twee teams tegen elkaar te laten spelen voor punten. Wie dan bijvoorbeeld de oefeningen afrondt in de snelste tijd wint. Een intrinsieke motivator dus. Voor extra stimulatie, kan de directeur er ook nog een extrinsieke motivator aan toevoegen; het team dat aan het eind van de maand de meeste punten heeft krijgt een kleinigheidje.
Door bij alledaagse taken simpele gametechnieken als uitdaging toe te voegen, raakt de gebruiker betrokken bij de taak en gestimuleerd om deze af te ronden. En door het ontvangen van een beloning of erkenning voor je prestaties is de kans op herhaalgedrag groter.
De rol van motivatie bij gamification
Bij gamificatie wordt vooral extrinsieke motivatie aangesproken. Als medewerkers vanuit zichzelf namelijk niet gemotiveerd zijn om een bepaalde taak te voltooien, dan zal gamification ook geen intrinsieke motivatie aanwakkeren. Iemand die echt intrinsiek gemotiveerd is zal daarentegen geen externe stimulans nodig hebben om ander gedrag te vertonen. Puur het uitvoeren van de taak geeft diegene al een goed gevoel. Gamification zal voor deze personen dus ook niet relevant zijn.
Gamification is wel relevant voor personen waarbij een bepaalde mate van intrinsieke motivatie aanwezig is, aangevuld met extrinsieke motivatie. Met gamification spreek je bestaande intrinsieke motivatie aan en heb je tevens een tool om deze te versterken. Is een gebruiker bijvoorbeeld intrinsiek gemotiveerd om anderen te helpen, laat deze rol dan terugkomen in het spelelement. Om herhaalgedrag te stimuleren gebruik je vervolgens weer een beloning.
De valkuilen van gamification
Gamification werkt erg goed als het op de juiste manier wordt ingezet. Dit gebeurt helaas niet altijd.
De pianotrap
Heb je de pianotrap wel eens voorbij zien komen? In Stockholm werd een normale openbare trap omgetoverd tot een game, namelijk een werkende piano waarbij elke trede geluid maakte. Met die trap werd een experiment uitgevoerd: mensen stimuleren om de trap te nemen in plaats van de roltrap. De achterliggende gedacht was goed: het gedrag van mensen positief veranderen door ergens een game-element aan toe te voegen.
Het effect op lange termijn
Het positieve effect heeft niet lang geduurd. Heel effectief is het echter niet geweest. Je begrijpt vast dat mensen zo’n trap gingen vermijden, zeker ’s ochtends vroeg, omdat ze niet ‘weer die herrie’ wilden aanhoren. Het is dus belangrijk om goed na te denken over het juist inzetten van spelelementen en de effecten op de motivatie van de gebruiker. Wanneer je dit niet doet kan gamification averechts werken.
Wat wel werkt
Een voorbeeld van een goede manier toepassing van gamification is bij verkeerslichten voor fietsers. In veel steden zijn deze lichten uitgerust met een teller die de laat zien hoe lang een fietser nog moet wachten voordat het licht op groen gaat. Door een inzicht te geven in de tijd die fietsers nog moeten wachten, wordt het negeren van een rood verkeerslicht verminderd.
Tips voor het toepassen van gamification
Zoals we al zeiden zijn game ontzettend effectief in het verleiden, motiveren en betrekken van de gebruiker. Door game-elementen in de echte wereld toe te passen, wordt bepaald gedrag of gedragsverandering gestimuleerd.
Het toepassen van gamification gebeurt niet alleen in marketing of in openbare ruimtes. Ook binnen het onderwijs, de zorg en tijdens werk blijkt gamification goed te werken om gedrag aan te leren. Hieronder geven wij je vier belangrijke tips voor het toepassen van gamification.
1. Bedenk een doel
Bij gamification is het te behalen doel het allereerste wat je duidelijk moet maken. Zo weet de gebruiker direct waar ze naartoe kunnen werken. Daarna is het belangrijk om concrete regels en handelingen uit te leggen die nodig zijn om dat doel te bereiken. Als dit helder is, kun je uitdagingen en beloningen gaan toevoegen. Zorg dat deze elementen mooi in balans zijn om de spelers zowel op de korte termijn (extrinsiek) en op de lange termijn (intrinsiek) gemotiveerd te houden om het gewenste gedrag te blijven vertonen.
2. Creëer een beloningsysteem
Eén van de game-elementen die wordt gebruikt bij gamification zijn beloningen, bijvoorbeeld in de vorm van punten of badges. Dit is een belangrijk aspect om gedragsverandering te realiseren. Mensen worden namelijk getriggerd door de directe feedback op hun acties en de tegenprestatie die ze ervoor krijgen.
Dit werkt als volgt
Wanneer iemand bepaald gedrag vertoond, dat vervolgens wordt opgevolgd door een bepaalde consequentie, legt deze persoon hier een verband tussen. Is de consequentie positief, dan zal de persoon geneigd zijn om dit gedrag te herhalen. Krijgt hij of zij een negatieve consequentie dan zal de persoon het gedrag of de actie juist vermijden.
Kansspelen
Ook het aspect ‘kans maken op’ motiveert spelers om een doel te behalen. Daarom werkt het behalen van een badge ook ontzettend goed. Door een badge toe te voegen aan een naam of een profiel raakt de gebruiker gemotiveerd om verder te gaan. Het is iets wat je nog niet hebt en daardoor juist wilt hebben, of iets wat je stiekem vol trots laat zien.
Balans
Gebruik deze extrinsieke motivatoren echter wel in combinatie met genoeg uitdaging, om ook de intrinsieke motivatie te stimuleren. Bij te veel extrinsieke stimulansen zal namelijk alleen de korte termijn motivatie gestimuleerd worden en gaat als reactie hierop de intrinsieke motivatie om een taak te doen naar beneden. Dit gevoel kan ervoor zorgen dat de gedragsverandering op lange termijn niet standhoudt.
3. Voeg uitdagingen toe
Mensen die games spelen zullen nooit zeggen dat de game uitsluitend leuk is omdat ze worden beloond. Ze zullen eerder iets anders noemen wat hen motiveert om door te spelen, zoals de uitdaging. Enkel het inzetten van een beloning is dus niet wat jouw gebruiker op de lange termijn zal motiveren. Om mensen te stimuleren om deze badge te halen, moeten ze worden uitgedaagd.
Competitie-element
Games zijn motiverend door de uitdaging die ze bieden. Het toevoegen van bijvoorbeeld een competitie-element maakt het extra uitdagend om een doel te halen: hoger scoren, 5 minuten sneller zijn dan een collega of als eerste de badge halen. Goed presteren ten opzichte van iemand anders geeft immers een goed gevoel. Uitdaging en het idee van progressie versterken de motivatie om de doelstelling te behalen. Dat er ook nog een tegenprestatie bij komt kijken is de kers op de taart.
Ga aan de slag met gamification
Moet nu overal een competitie in zitten? Nee, dat hoeft natuurlijk niet. Ons advies is om gamification te gebruiken waar nodig. Begin eens klein, zoals het plaatsen van groene voetstappen richting de trap, om collega’s zo te stimuleren om meer de trap te nemen. Een letterlijke eerste stap naar gamification!
4. Hou het simpel
Dit is één van onze belangrijkste tips die wij je willen geven. Natuurlijk wil jij dat jouw medewerkers uitgedaagd worden. Maar zorg voor de juiste balans. Je kunt de uitdaging zo moeilijk maken als je zelf wilt, maar het vermijdt situaties waarin het spel zo moeilijk is dat de speler of gebruiker afhaakt. Mensen zoeken naar een uitdaging die nét haalbaar is. Als het te gemakkelijk is raken ze verveeld, maar als het te moeilijk is raken ze gestrest of zelfs gedemotiveerd.
